Kreyòl ak Literati Ayisyen: Yon idantite ki gen baryè pou vizibilite entènasyonal
25 oktòb ki sot pase a, Depatman Fòmasyon PEPA te òganize yon deba enpòtan sou yon sijè ki aktyèl anpil : vizibilite ak difizyon literati ayisyen an sou plan entènasyonal. Tèm deba a te “Zèv literè nan lang kreyòl ayisyen yo redui viziblite ak difizyon literati ayisyen an nan peyi lòtbò dlo yo”, ki vle di ke itilizasyon kreyòl la ka reprezante yon baryè pou literati ayisyen an rive plis etranje. Deba sa a te yon opòtinite pou reflechi sou plas lang kreyòl la nan pwomosyon literati ayisyen an nan lemonn.
Gwoup ki te apiye tèm sa a, ki rele POU, te prezante yon analiz byen pwofon sou istwa ak valè lang kreyòl nan peyi a. Yo rekonèt kreyòl la gen anpil valè kòm yon eleman idantite, men yo montre kijan li ka rete limite lè se pale de difizyon entènasyonal.
Baryè lang : Kreyòl la, menm si li rich epi li reprezante kilti ak idantite pèp ayisyen an, pa rive fasilman rive nan zòrèy yon piblik entènasyonal. Yo fè remake ke anpil moun ki pa nan dyaspora ayisyèn nan pa ka konprann kreyòl la. Anplis, kòm lang tankou franse ak angle pi aksesib pou lòt pèp, sa fè zèv an kreyòl yo pa gen menm chans pou yo pwopaje ni vante tèt yo.
Manque enfrastrikti pou piblikasyon ak tradiksyon : Yo te pale sou mank estrikti espesyalize pou tradui ak pibliye zèv kreyòl yo pou yon piblik etranje. Yo pran egzanp plizyè otè ayisyen tankou Jacques Roumain ki rive gen rekonesans entènasyonal grasa zèv li yo ki ekri an franse. Yo diskite tou sou pri tradiksyon ki konn anpeche anpil zèv kreyòl ale pi lwen pase kominote ayisyèn nan.
Deba sa a te tonbe nan yon moman espesyal kote nou selebre Jounen Entènasyonal lang kreyòl la. Pandan tan sa a, refleksyon sa yo fè moun poze kesyon sou idantite ak kilti. Kreyòl la se yon eritaj esansyèl ki fè ayisyen yo diferan, men li rete gen limit pou li rive touche yon piblik etranje.
Patisipan yo te poze yon kesyon enpòtan : eske prezans kreyòl nan literati ayisyen an se yon baryè pou li al pi lwen, oswa èske li se yon eleman ki bay literati sa a orijinalite li menm si sa fè li rete limite? Kesyon sa a enpòtan, sitou lè nou konsidere ke mond lan souvan konsidere lang pi popilè yo kòm fason pou rive pi lwen.
Agiman ki te soti nan deba a te montre enpòtans inisyativ tradiksyon ak pwomosyon pou fè zèv kreyòl yo pi aksesib pou piblik entènasyonal. An atandan nou jwenn estrikti ki ap ankouraje ouvèti sa a, li enpòtan pou otè ak enstitisyon literè ayisyen yo travay ansanm pou fè tande vwa yo epi pwoteje eritaj literè yo.
Deba sa a, òganize pa PEPA, se yon bèl egzanp ki montre angajman ajans lan pou ankouraje refleksyon sou sijè ki touche kilti ayisyèn nan epi ki kontribye nan fè li vizib e rekonèt sou plan mondyal.
PEPA Education Agency